جان لاک
جان لاک: معمار اندیشه لیبرال
جان لاک (۱۶۳۲-۱۷۰۴) فیلسوف انگلیسی بود که ایده های او پایه و اساس تفکر لیبرال مدرن را بنا نهاد. مشارکت های او در نظریه سیاسی، معرفت شناسی و اخلاق تأثیر عمیقی بر توسعه فلسفه و نظام های سیاسی غرب داشته است. این مقاله به بررسی زندگی لاک، آثار اصلی او و تأثیر ماندگار ایده های او بر حقوق فردی، حکومت و ماهیت دانش می پردازد.
۱٫ زندگی و زمینه
جان لاک در سال ۱۶۳۲ در راینگتون، سامرست، انگلستان به دنیا آمد. او در مدرسه وست مینستر و سپس در کریست چرچ آکسفورد تحصیل کرد، جایی که او در رشته پزشکی و فلسفه طبیعی تحصیل کرد. فعالیتهای فکری لاک تحت تأثیر فضای پرآشوب سیاسی و مذهبی انگلستان در قرن هفدهم، از جمله جنگ داخلی انگلیس و انقلاب شکوهمند، شکل گرفت. این وقایع دیدگاه های او را در مورد حکومت، مذهب و حقوق افراد تحت تأثیر قرار داد و او را به طرفداری از جامعه ای با مدارا و دموکراتیک تر سوق داد.
۲٫ آثار عمده
از تأثیرگذارترین آثار لاک می توان به «مقاله ای در مورد درک انسان» (۱۶۸۹)، «دو رساله حکومت» (۱۶۸۹) و «نامه ای در مورد مدارا» (۱۶۸۹) اشاره کرد. این متون به ترتیب نظریات او را در زمینه معرفت شناسی، فلسفه سیاسی و مدارای دینی بیان می کنند.
۲٫۱ مقاله ای در مورد درک انسانی
لاک در «مقالهای در مورد درک انسان» به بررسی ماهیت دانش و محدودیتهای درک انسان میپردازد. او در مقابل نظریه ایدههای فطری بحث میکند و در عوض پیشنهاد میکند که ذهن در بدو تولد یک تابلوی رسا یا لوح خالی است. به عقیده لاک، همه دانش از تجربه، یا از طریق احساس (تجارب بیرونی) یا تأمل (تجارب درونی) ناشی می شود. این رویکرد تجربه گرایانه به معرفت شناسی دیدگاه های خردگرایانه رایج زمان خود را به چالش کشید و فیلسوفان بعدی مانند دیوید هیوم و جورج برکلی را تحت تأثیر قرار داد.
۲٫۲ دو رساله دولت
«دو رساله حکومت» مشهورترین اثر لاک در فلسفه سیاسی است. در رساله اول، لاک دکترین حق الهی پادشاهان را نقد می کند و استدلال می کند که اقتدار سیاسی نباید مبتنی بر جانشینی موروثی باشد، بلکه بر اساس رضایت حاکمان است. رساله دوم نظریه لاک در مورد حکومت را که بر اصول حقوق طبیعی (جان، آزادی و مالکیت) و قرارداد اجتماعی استوار است، تشریح می کند. لاک استدلال می کند که هدف حکومت حمایت از حقوق طبیعی افراد است و اگر حکومتی در انجام این کار کوتاهی کند، مردم حق دارند آن را سرنگون کنند. این ایدهها تأثیر قابلتوجهی بر انقلابهای آمریکا و فرانسه گذاشت و همچنان بر دموکراسیهای لیبرال مدرن تأثیر میگذارد.
۲٫۳ نامه ای در مورد تحمل
لاک در «نامهای در مورد تساهل» برای تساهل مذهبی استدلال میکند و از جدایی بین کلیسا و دولت دفاع میکند. او معتقد بود که تا زمانی که اعتقادات آنها امنیت عمومی یا حقوق دیگران را تهدید نکند، افراد باید آزاد باشند تا دین خود را بدون دخالت دولت انجام دهند. نظرات لاک در مورد مدارا در زمانی که آزار مذهبی رایج بود و به توسعه جوامع سکولار مدرن کمک کرد انقلابی بود.
۳٫ نفوذ پایدار
عقاید لاک تأثیری ماندگار بر فلسفه و نظام های سیاسی غرب گذاشته است. تاکید او بر حقوق فردی، حکومت محدود، و تحمل مذهبی بر توسعه دموکراسی های لیبرال در سراسر جهان تأثیر گذاشته است. اعلامیه استقلال آمریکا و قانون اساسی، و همچنین اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه، منعکس کننده اصول لاک هستند.
۳٫۱ تأثیر بر اندیشه سیاسی
فلسفه سیاسی لاک برای تفکر لیبرال بنیادی بوده و الهامبخش نسلهای نظریهپردازان و فعالان سیاسی است. ایده های او در مورد قرارداد اجتماعی، حقوق طبیعی و حق انقلاب در توسعه دولت های دموکراتیک و جنبش های حقوق بشری نقش اساسی داشته است.
۳٫۲ تأثیر بر معرفت شناسی
رویکرد تجربه گرایانه لاک به معرفت شناسی بر بحث های فلسفی بعدی در مورد ماهیت دانش تأثیر گذاشته است. انتقاد او از ایده های فطری و تأکید او بر تجربه به عنوان منبع دانش در توسعه علم و روانشناسی مدرن نقش اساسی داشته است.
۳٫۳ تأثیر بر مدارای مذهبی
استدلال های لاک برای تساهل مذهبی تأثیر عمیقی بر توسعه جوامع سکولار داشته است. دیدگاههای او درباره جدایی کلیسا از دولت و حمایت از آزادی مذهبی بر قوانین و سیاستهای بسیاری از کشورها تأثیر گذاشته و جامعهای فراگیرتر و کثرتگرا را ترویج میکند.
دانلود رایگان کتاب فهم بشر اثر جان لاک: