اختلال شخصیت نارسیستی
اختلال شخصیت نارسیستی (Narcissistic Personality Disorder یا NPD) یکی از اختلالات شخصیتی است که به طور خاص با خودمحوری، نیاز به تحسین و فقدان همدلی مشخص میشود. این اختلال باعث میشود که فرد به شکل افراطی به خود اهمیت دهد و در روابط بین فردی مشکلاتی ایجاد کند. در این مقاله، به بررسی جامع اختلال شخصیت نارسیستی، علائم، علل، تشخیص، درمان و اثرات آن بر زندگی فرد و اطرافیانش خواهیم پرداخت.
تعریف اختلال شخصیت نارسیستی
اختلال شخصیت نارسیستی به معنای داشتن حس بالای خود ارزشمندی و نیاز مداوم به توجه و تحسین از دیگران است. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، معمولاً خود را برتر از دیگران میدانند و ممکن است به دیگران بیاحترامی کنند. این اختلال میتواند بر روابط اجتماعی و شخصی فرد تأثیرات منفی بگذارد و باعث بروز مشکلاتی در کار و زندگی روزمره شود.
علائم اختلال شخصیت نارسیستی
۱٫ خودمحوری
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نارسیستی معمولاً خود را محور جهان میدانند و انتظار دارند که دیگران نیز به آنها توجه کنند. آنها ممکن است در بحثها و گفتگوها فقط به خودشان بپردازند و توجهی به دیگران نداشته باشند.
۲٫ نیاز به تحسین
این افراد به شدت به تحسین و تأیید از سوی دیگران نیاز دارند. اگر تحسین نشوند، احساس خشم یا ناامیدی میکنند.
۳٫ فقدان همدلی
افراد با اختلال شخصیت نارسیستی معمولاً قادر به درک احساسات و نیازهای دیگران نیستند. این عدم همدلی میتواند باعث بروز مشکلات در روابط بین فردی شود.
۴٫ احساس برتری
این افراد معمولاً خود را از دیگران برتر میدانند و ممکن است به دیگران بیاحترامی کنند. آنها معمولاً اعتقاد دارند که ویژه و منحصر به فرد هستند و نیاز به ارتباط با افراد خاص دارند.
۵٫ حس آسیبپذیری
اگرچه این افراد به نظر قوی و مستقل میآیند، اما در واقع ممکن است به شدت آسیبپذیر و حساس به انتقاد باشند. انتقادات ممکن است واکنشهای شدید و منفی را در آنها ایجاد کند.
علل اختلال شخصیت نارسیستی
۱٫ عوامل ژنتیکی
تحقیقات نشان دادهاند که برخی از افراد ممکن است به طور طبیعی مستعد اختلال شخصیت نارسیستی باشند. این استعداد میتواند به دلیل وراثت و عوامل ژنتیکی باشد.
۲٫ عوامل محیطی
محیطی که فرد در آن بزرگ میشود نیز میتواند بر بروز این اختلال تأثیرگذار باشد. والدینی که به شدت از فرزند خود حمایت میکنند یا برعکس، به او بیتوجهی میکنند، ممکن است باعث بروز این اختلال شوند.
۳٫ تجارب کودکی
تجارب منفی یا مثبت در دوران کودکی نیز میتواند بر بروز اختلال شخصیت نارسیستی تأثیرگذار باشد. به عنوان مثال، کودکانی که به شدت مورد تحسین قرار میگیرند یا به آنها توجه نمیشود، ممکن است در بزرگسالی دچار این اختلال شوند.
تشخیص اختلال شخصیت نارسیستی
تشخیص اختلال شخصیت نارسیستی معمولاً توسط یک متخصص روانشناسی یا روانپزشکی انجام میشود. برای تشخیص این اختلال، متخصص باید به بررسی تاریخچه پزشکی فرد، علائم بالینی و اثرات آن بر روابط او بپردازد. معیارهای تشخیصی بر اساس DSM-5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) شامل موارد زیر است:
۱٫ احساس بزرگنمایی در خود و دستاوردها
۲٫ نیاز مداوم به تحسین و تأیید
۳٫ عدم توانایی در همدلی با دیگران
۴٫ حس برتری و خودمحوری
۵٫ استفاده از دیگران برای دستیابی به اهداف شخصی
درمان اختلال شخصیت نارسیستی
درمان اختلال شخصیت نارسیستی ممکن است چالشبرانگیز باشد، زیرا افراد مبتلا معمولاً تمایلی به پذیرش مشکل خود ندارند. با این حال، چندین رویکرد درمانی میتواند به بهبود وضعیت افراد مبتلا کمک کند.
۱٫ رواندرمانی
رواندرمانی میتواند به افراد کمک کند تا با احساسات و رفتارهای خود بهتر آشنا شوند. درمانگر میتواند به آنها کمک کند تا الگوهای ناسالم را شناسایی کرده و تغییر دهند. درمانهای شناختی-رفتاری (CBT) و درمانهای بین فردی میتوانند موثر باشند.
۲٫ دارو درمانی
اگرچه هیچ دارویی به طور خاص برای درمان اختلال شخصیت نارسیستی وجود ندارد، اما در صورت وجود علائم اضطراب یا افسردگی، پزشک ممکن است داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب تجویز کند.
۳٫ گروههای حمایت
شرکت در گروههای حمایتی میتواند به افراد مبتلا به اختلال شخصیت نارسیستی کمک کند تا با دیگران ارتباط برقرار کنند و از تجربیات یکدیگر یاد بگیرند.
اثرات اختلال شخصیت نارسیستی بر زندگی فرد و اطرافیانش
اختلال شخصیت نارسیستی میتواند تأثیرات منفی زیادی بر زندگی فرد و اطرافیانش داشته باشد. این تأثیرات شامل موارد زیر است:
۱٫ روابط بین فردی
افراد مبتلا به این اختلال معمولاً در روابط خود با دیگران دچار مشکل هستند. آنها ممکن است به دلیل خودمحوری و عدم همدلی، روابط خود را به خطر بیندازند و دوستان و خانواده را از خود دور کنند.
۲٫ مشکلات شغلی
اختلال شخصیت نارسیستی میتواند بر عملکرد شغلی فرد تأثیر منفی بگذارد. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، ممکن است در محیط کار با همکاران خود دچار مشکل شوند و نتوانند به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کنند.
۳٫ احساس تنهایی
با وجود نیاز به تحسین و توجه، افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در نهایت احساس تنهایی کنند. عدم توانایی در برقراری ارتباط معنادار با دیگران میتواند به احساس انزوا منجر شود.
۴٫ سلامت روان
اختلال شخصیت نارسیستی میتواند به بروز مشکلات روانی دیگری مانند افسردگی و اضطراب منجر شود. این مشکلات میتوانند زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند و نیاز به درمان بیشتری داشته باشند.
نتیجهگیری
اختلال شخصیت نارسیستی یک اختلال پیچیده و چالشبرانگیز است که بر زندگی فرد و روابط او تأثیرات منفی میگذارد. با این حال، درمانهای موجود میتوانند به افراد مبتلا کمک کنند تا با احساسات و رفتارهای خود بهتر آشنا شوند و روابط سالمتری با دیگران برقرار کنند. آگاهی و درک این اختلال میتواند به بهبود کیفیت زندگی افرادی که با آن دست و پنجه نرم میکنند، کمک کند.