دلیریوم
delirium
دلیریوم یک وضعیت پزشکی پیچیده و اغلب اشتباه است که با اختلال در هوشیاری و شناخت مشخص می شود. این یک بیماری شایع و در عین حال کمتر تشخیص داده شده است، به ویژه در میان افراد مسن و افرادی که شرایط پزشکی زمینه ای دارند. دلیریوم می تواند پیامدهای عمیقی برای فرد آسیب دیده، خانواده آنها و ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی داشته باشد، زیرا می تواند منجر به افزایش عوارض، مرگ و میر و هزینه های مراقبت های بهداشتی شود. هدف این مقاله ارائه یک درک جامع از هذیان، شامل علل، علائم و مدیریت آن، و برجسته کردن اهمیت تشخیص زودهنگام و مداخلات مناسب در بهبود نتایج برای افرادی است که دچار هذیان می‌شوند.
درک دلیریوم
دلیریوم به عنوان یک اختلال حاد و نوسانی در توجه، آگاهی و شناخت تعریف می شود که در یک دوره کوتاه ایجاد می شود. اغلب با تفکر آشفته، ادراک تغییر یافته و اختلال در چرخه خواب و بیداری مشخص می شود.
شیوع هذیان در بین جمعیت‌های مختلف متفاوت است، با نرخ‌های بالاتری در بیماران بستری در بیمارستان، به‌ویژه بیماران بستری در بخش‌های مراقبت‌های ویژه و محیط‌های بعد از عمل. افراد مسن، افراد مبتلا به زوال عقل و آنهایی که چندین بیماری همراه دارند در معرض خطر ابتلا به هذیان هستند. این وضعیت همچنین با پیامدهای نامطلوب از جمله بستری طولانی مدت در بیمارستان، کاهش عملکرد و افزایش مرگ و میر همراه است.
علل دلیریوم
هذیان می تواند توسط طیف گسترده ای از عوامل، از جمله شرایط پزشکی، داروها، و استرس های محیطی تحریک شود. درک علل اصلی هذیان برای مدیریت و پیشگیری موثر بسیار مهم است. علل شایع هذیان عبارتند از:
۱. شرایط پزشکی:
هذیان می‌تواند در اثر شرایط پزشکی مختلف، مانند عفونت‌ها (مانند عفونت‌های دستگاه ادراری، ذات‌الریه)، اختلالات متابولیک (مانند عدم تعادل الکترولیت‌ها، اختلال عملکرد کبدی یا کلیوی)، حوادث قلبی عروقی (مانند سکته مغزی، سکته قلبی) ایجاد شود. و اختلالات عصبی (مانند تشنج، ضربه به سر).
۲. داروها:
برخی داروها، به ویژه داروهای روانگردان، آرام بخش ها و آنتی کولینرژیک ها، خطر هذیان را افزایش می دهند. استفاده نامناسب از دارو می تواند خطر هذیان ناشی از دارو را تشدید کند.
۳. ترک مواد:
ترک الکل، بنزودیازپین ها یا سایر مواد می تواند باعث ایجاد هذیان شود، به ویژه در افرادی که سابقه سوء مصرف مواد دارند.
۴. عوامل محیطی:
بستری شدن در بیمارستان، محرومیت حسی، اختلالات خواب می تواند به ایجاد هذیان، به ویژه در افراد آسیب پذیر کمک کند.
۵. عوامل استرس زا روانی اجتماعی:
پریشانی عاطفی، انزوای اجتماعی، و تغییرات در ترتیبات زندگی نیز می تواند به شروع هذیان کمک کند، به ویژه در افراد دارای آسیب پذیری های قبلی.
علائم دلیریوم
تظاهرات بالینی دلیریوم بسته به علت زمینه‌ای، عملکرد شناختی پایه فرد و وجود بیماری‌های همراه می‌تواند بسیار متفاوت باشد. علائم شایع هذیان عبارتند از:
۱. آگاهی تغییر یافته:
نوسانات در هوشیاری، اختلال در توجه از ویژگی های بارز هذیان هستند. افراد ممکن است دوره‌هایی از تفکر آشفته را تجربه کنند.
۲–اختلال شناختی:
اختلال در حافظه، اختلالات زبانی و عدم هوشیاری نسبت به زمان و مکان از تظاهرات شناختی رایج هذیان است. افراد ممکن است در پردازش اطلاعات مشکل داشته باشند و ممکن است الگوهای گفتاری یا فکری نامنسجمی از خود نشان دهند.
۳. اختلالات ادراکی:
توهمات بینایی و شنوایی و همچنین تفسیرهای نادرست از محیط می تواند در افراد مبتلا به هذیان رخ دهد. این اختلالات ادراکی به سرگردانی و پریشانی فرد کمک می کند.
۴. تغییرات روانی حرکتی:
هذیان بیش فعال با بی قراری، بیقراری و حرکات بی هدف مشخص می شود.
۵. اختلالات خواب و بیداری:
افراد مبتلا به هذیان ممکن است دچار اختلالاتی در چرخه خواب و بیداری خود شوند، همراه با دوره های افزایش بی قراری یا گیجی در ساعات شب و خواب آلودگی بیش از حد در روز.
۶.ناتوانی عاطفی:
نوسانات خلقی، از جمله تحریک پذیری، اضطراب و بی ثباتی عاطفی، در افراد مبتلا به هذیان شایع است. این تغییرات عاطفی می تواند به پریشانی فرد کمک کند و ممکن است برای مراقبین چالش هایی ایجاد کند.
پیشگیری از هذیان
پیشگیری از هذیان یک جنبه مهم مراقبت است، به ویژه در محیط های پرخطر مانند بیمارستان ها و مراکز مراقبت طولانی مدت. راهبردهای پیشگیری از هذیان عبارتند از:
ارزیابی جامع سالمندان: انجام ارزیابی‌های کامل از سالمندان، به‌ویژه آنهایی که دارای بیماری‌های همراه یا اختلالات شناختی متعددی هستند، می‌تواند به شناسایی عوامل خطر برای هذیان و اطلاع‌رسانی مداخلات هدفمند کمک کند.
بررسی داروها: بررسی منظم داروها، با تمرکز بر توصیف داروهای نامناسب یا پرخطر، می تواند خطر هذیان ناشی از دارو را کاهش دهد. ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی باید مراقب تداخلات دارویی بالقوه و عوارض جانبی که ممکن است باعث ایجاد هذیان شود، باشند.
اصلاحات محیطی: ایجاد یک محیط حمایتی و محرک برای افراد در معرض خطر هذیان، از جمله ترویج نور طبیعی، به حداقل رساندن صدا و اختلالات، و حفظ محیط آشنا، می تواند به کاهش خطر هذیان کمک کند.
بسیج اولیه و توانبخشی: تشویق به بسیج زودهنگام، درگیر کردن افراد در فعالیت های معنادار، و ترویج تحریک فیزیکی و شناختی می تواند به رفاه کلی فرد کمک کند و خطر هذیان را کاهش دهد.
آموزش: آموزش ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی، اعضای خانواده و مراقبان در مورد هذیان و عوامل خطر آن می تواند به افزایش آگاهی و تسهیل تشخیص زودهنگام و مداخلات مناسب کمک کند.
نتیجه
دلیریوم یک وضعیت پیچیده و چندوجهی است که چالش های مهمی را برای افراد مبتلا، خانواده های آنها و ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی ایجاد می کند. تشخیص زودهنگام، ارزیابی جامع و مداخلات هدفمند برای بهبود نتایج و کاهش بار هذیان ضروری است. با پرداختن به علل زمینه‌ای، ارائه مراقبت‌های حمایتی و اجرای استراتژی‌های پیشگیرانه، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند در جهت کاهش تأثیر هذیان و ارتقای رفاه افراد آسیب‌دیده کار کنند. تحقیقات مستمر و تلاش‌های حمایتی برای افزایش آگاهی در مورد هذیان و ایجاد بهبود در شناخت، مدیریت و پیشگیری از آن مورد نیاز است.
